27 Temmuz 2009 Pazartesi

Büyük Kulüp'ten 127 yıllık arşiv

İngiliz Elçisi Sir Alfred Sandison’nun 1882 yılında kurduğu Büyük Kulüp'te üye olmayanların da faydalanabileceği büyük bir kütüphane var. 3000 binden fazla kitabın yer aldığı kütüphanede, kulübün 1800'lerin sonundan 1950'lere kadar sakladığı 8 dildeki kitap, dergi, sözlük ve gazeteleri incelemek mümkün.

Büyük Kulüp, İngiliz Elçisi Sir Alfred Sandison’nun 1882'de başlatığı çalışmalar sonucu diplomat, yönetici ve işadamlarından oluşan 30 kurucu üyeyle "Cercl’e D’orient" adıyla kurulmuştu. O günden beri de hiçbir problem yaşamadan faaliyetlerini sürdüren kulüpte iki yıl önce kapsamlı bir kütüphane açıldı. Bunu sağlayan da sekiz yıldır Büyük Kulüp Divan Kurulu Başkanlığı yapan Orhan Yüce oldu.

HALDUN TANER KÜTÜPHANE İSTEMİŞTİ

Kitaplar uzun süredir, hatta yüzyıl gibi bir süredir saklanıyordur. Son dönemde hepsi Büyük Kulüp'ün Beyoğlu'ndaki eski binasındaydı. 10 yıl önce Büyük Kulüp, Anadolu Yakası'na taşınırken kitapların bir kısmı kayboldu. Yeni mekanda yer olmadığından uzun süre kulübe ait bir apartman dairesinde kolilerde saklandı. Bunlara iki yıl önce Divan Kurulu Başkanı Orhan Yüce sahip çıktı. Bunun sebeplerinden birinin de Haldun Taner'in yıllar önce Büyük Kulüp'e bir kütüphane kurulmasını istemesi olduğunu söylüyor: "Kulüp, kurulduğundan bu yana pek çok yerli ve yabancı yayına üye olduğundan arşivde çok fazla kaynak birikmişti. Bunlar dışında üyelere ait, bağışlanmış binlerce kitap da vardı. Çoğu yıpranmış durumdaydı ama yaptığımız çalışmayla hepsini araştırmacılara, öğrencilere ve meraklılara geri kazandırdık."

8 DİLDE 3062 ESER

Kitaplar depolardaki kolilerden çıkartıldığında pek çoğu sergilenemeyecek haldeydi. Okunamayan bölümleri, kopmuş sayfaları vardı. Hepsi, Galatasaray Lisesi'ndeki 75 bin kitaplık kütüphaneden de sorumlu, Osmanlıca bilen Yaşar Kemal Seçkin himayesinde yenilendi. Onlara şimdi bakıldığında sanki yeni baskı bir kitap inceliyormuşsunuz gibi düşüneceksiniz.
Özellikle eğitmenlerin, üniversite öğrencilerinin ve araştırmacıların ilgisini çeken kitaplar arasında 1872-1950 yılları arasında basılmış dergi, gazete, araştırma kitapları ve romanlar var. Türkçe, Fransızca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Romence ve Osmanlıca olmak üzere toplam 8 dilde 3062 eser mevcut. Özellikle 1800’lerin sonlarında büyük kamuoyu oluşturan Graphic, Pariseenne, Deux Mondes, Landon News, L’illustration, Le Correspondant gibi Avrupa basını örnekleri dikkat çekiyor. Bu dergilere bakıldığında o dönemde dünyada, en azından Avrupa ve Amerika'da nasıl bir sosyal hayat yaşandığı rahatlıkla incelenebiliyor.
Bunlara göz gezdirirken sadece kendi ülkelerini değil, Osmanlı'yla ilgili bilgilerle de karşılaştık. Örneğin Mustafa Kemal Paşa'nın, Enver Paşa'yla birlikte kıtaları denetlediklerini okuduk. Bu sadece, bizim sayfaları çevirirken görebildiklerimiz. Daha detaylı incelendiğinde çok daha ender bilgilere rastlanabilir.

1882 TARİHLİ NOTRE DAME'IN KAMBURU'NU OKUYUN
Kütüphanenin ilk dolabında, buranın en kıymetli eserleri sayılan Osmanlıca eski kitaplar mevcut. 1800'lerin sonundan kalma gümrük takip kitapları, Namık Kemal, Meclisi Mebusan tutanakları, 1885 dış polikasını anlatan kitaplar, Osmanlıca borsa rehberi, resmi gazeteler, Nutuk ve çeşitli sözlükler gördüğümüz ilk isimlerden. Diğer dolaplara doğru ilerledikçe 1892 baskı Les Capitales Du Monde'de İstanbul'u incelemek mümkün. İçinde o zamanın Kasımpaşa, Ayasofya, Harem ve Galata Köprüsü'nün çizimli anlatımları var.
Bu kitapların sayfalarından Orhan Yüce, kendisini şaşırtan bir bilgiyi şöyle aktarıyor: "Bu kitapları inceleyerek Avrupa'nın 1880'lerdeki yaşamına bakmak çok keyif veriyor. Bir keresinde ticaret odasının Fransızca yayınlarını inceliyordum. Osmanlı İmparatorluğu'nun Fransa'ya ihrac ettiği şarapların miktarı yazıyordu. O zamanlar Fransa, İtalya ve Almanya'ya şarap gönderdiğimizi okuyunca hayretlere düştüm. Şimdilerde yüklü vergiler konularak neredeyse şarap sektörü öldürülmeye çalışılıyor."
İlginizi çekecek, tanıdık gelecek eserler arasındaysa Victor Hugo'nun ünlü eseri Notre Dame'ın Kamburu'nun (Notre dame de Paris) 1882 tarihli Fransızca ilk baskılarından birini ya da Alexandre Dumas'nın yazdığı 1894 baskılı Üç Silahşörler'in (Les Trois Mousquetaires) resimli kitabını görebilirsiniz.
Kitaplar arasında bazılarının çok eski olduğu dikkat çekiyor. Bunu kitapların ne halde, ne hale geldiğini göstermek için özellikle yapmışlar, en iyi durumda olanlarını orijinal halinde bırakmışlar.
ÜYE OLMAK GEREKMİYOR

Büyük Kulüp, her isteyenin kafasına göre girip vakit geçirebileceği bir yer değil. Üyelik için girişte 35 bin lira verilmesi gerekiyor. Ardından da herkesten aidat toplanıyor. Ancak kütüphaneyle ilgilenenler, bu şartlardan tamamen muaf tutuluyor. İsteyen herkes kütüphaneden ücretsiz yararlanabiliyor. Hatta randevu bile almaya gerek yok. 9.30 - 18.00 saatleri arasında gidip kapıdaki görevliye kütüphaneye geldiğinizi söylemeniz yeterli. Tüm arşiv, anında hizmetinize sunuluyor. İsterseniz kitap listesine Büyük Kulüp'ün www.buyukkulup.org.tr sitesinden önceden ulaşabilirsiniz.


Kütüphane aynı zamanda küçük bir müze gibi de kullanılıyor. Orhan Yüce, 1883'ten kalma koltuklu baskülü, 150 yıllık saatleri, kulubün daha önce kullandığı gümüş takımları da sergiliyor. Yüce'nin bir sonraki hedefi de kütüphanenin bir köşesini sadece Atatürk'e ayırmak. Çünkü üyelerin arşivinden toplanmaya başlanan kitaplarda Atatürk'ün hiç bilinmeyen fotoğrafları mevcut.





(Deniz İnceoğlu - Hürriyet Keyif - 27.Haziran.2009)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder